Cronica

La società da musica Ramosch es gnüda fuondada dal 1886 suot la bachetta dal magister Curdin Duriet da Susch. Dal 1900 ha surtut il cuntschaint musicant e dirigent Men Janett la direcziun da nossa musica. Causa mancanza da dirigents, es la società statta sforzada da laschar posar ils instrumaints dal 1907 fin al 1919. Dal 1920 ha surtut la bachetta il magister Nicola Nett, chi ha dirigi fin dal 1924. Dal 1924 fin al 1926 as han miss sar Balser Mathieu e dal 1926 fin al 1928 il magister Simon Nogler a disposiziun sco dirigents. Davo üna posa da 5 ons, ha surtut sar Domenic Mathieu la bachetta. El ha manà la società cun ün dun instancabel dürant 33 ons, fin dal 1966. Dal 1966 fin dal 1970 es lura stat il magister Jachen Sarott al timun. Davo üna pitschna interrupziun da 2 ons ha surtut sar Jon Gottschalk la direcziun da la musica fin dal 1974. Dal 1974 fin dal 1998 ha dirigi nossa musica il magister Mario Oswald, chi’d es hoz dirigent d’onur da nossa società. Dal 1998 ha Mario Oswald surdat a Cla Luzzi la direcziun da la società da musica. El ha dirigi la Musica Ramosch dürant 14 ons. Dal 2012 ha Cla Luzzi, eir el dirigent d’onur da la Musica Ramosch, surdat la bachetta a seis vicedirigent e successur Plasch Oswald, chi ha dirigi la musica dürant ün on. Dal 2013 ha Jon Flurin Kienz surtut la bachetta e la direcziun da la Musica Ramosch.

La prüma instrumentaziun nouva es gnüda cumanzada dal 1972. Cun quai cha la musica nu vaiva avuonda raps, ha stuvü gnir quella fatta in plüs ons, register per register. Las prümas unifuormas nouvas s’ha nossa società pudü prastar da l’on 1979, e quai be cun grond ingaschamaint dals musicants, perche chi ha vuglü diverses festas da god ed oter plü per pudair finanziar las nouvas unifuormas. La società da musica Ramosch es üna pozza importanta illa vita culturala da nos cumün, impostüt suna nossa musica als prüms avuost, a la mastralia a cuits ed eir pels attempats. Plünavant tschercha nossa società da preservar e da promover la musica instrumentala in nos cumün. La società da musica Ramosch ha tut part a partir dal 1974, cun ün’excepziun, a tuot las festas da musica chantunalas e districtualas, üna jada illa quarta e tuot las otras jadas illa terza categoria. Dal 1980 ha nossa musica dafatta tut part ad üna festa da musica giò l’Argovia a Fislisbach, ingio chi ha dat, per gronda surpraisa da nossa musica, amo quel di da la festa ün rapport sün bindè. Però eir da plü bod ha nossa società tut part a festas da musica. Ün’anecdota our da la festa chantunala dal 1967 a Domat-Ems: Be cun 12 musicants ha nossa società tut part a quella festa da musica, ed ün da quels musicants nu vaiva avant amo mai sunà in üna società, el d’eira gnü tut sü in società be per cha las lingias per marchar sajan cumplettas. Il dirigent da quel temp Jachen Sarott ha annunzchà a l’expert nossa musica pro la marcha seguaintamaing „Melde die Società da Musica Ramosch mit 12 Mann, traurig aber wahr. !“

La Musica Ramosch es hoz üna società da cumün cun üna fich gronda tradiziun. Fingià daspö blers ons s’ha la Musica Ramosch sviluppada ad üna tipica “fuormaziun da brass” chi po quintar actualmaing e constant adüna cun 30 fin 35 commembers. Causa cha a Ramosch exista daspö l'on 1972 eir üna musica da giuvenils nu sun ne il recrutar giuvenils ne la ringiuvnaziun da la società da musica ün problem. La promoziun dals giuvens es ün dals böts principals da la Musica Ramosch. L’istorgia particulara da la Musica Ramosch nun es cuntschainta be illa regiun. Eir pro arrandschamaints ed inscunters d’utrò as constatescha adüna darcheu üna grond’arcugnuschentscha pella Società da musica Ramosch sco eir pel “möd” da recrutar giuvenils. Dürant ils ultims decennis han ils duos dirigents e dirigents d’onur Mario Oswald e Cla Luzzi influenzà e fuormà la Musica Ramosch cun grond success e tilla miss sü lur buol. In seguit ha Plasch Oswald manà la Musica Ramosch dürant ün on cun grond success.

Actualmaimg sta la Musica Ramosch suot la direcziun dad Angelo Horber da Tschlin, insembel cun Jon Flurin Kienz sco vice-dirigent.

Cronica Giuvenils

Sper l’educaziun, la scoula, il sport etc. es sgüra eir üna scolaziun ed instrucziun musicala da grond’importanza per la fuormaziun generala d’ün uffant. Quista persvasiun mo eir il böt da spordscher als uffants da nos cumün ün’occupaziun radschunaivla in lur temp liber, sun stats ils argumaints decisivs per magister Mario Oswald da fuondar l’on 1972 la musica da giuvenils.

Instrumaints gronds pels gronds, instrumaints pitschens pels pitschens, tenor quist motto han ils prüms scolars tut in consegn lur instrumaints cun gronda baja ed uschea es gnüda missa la basa per la società. Amo aint illa sala veglia da radunanzas s’haja lura cumanzà cun grond schlantsch a far musica. Cun trumbettas, tubas e posaunas plain verdarom e da pac buna qualità gniva sunà a tuot pudair. Davo cuort temp ha la società lura fingià gnü la prüma rapreschantaziun davant il public. In occasiun da la festa da l’Uniun dals Grischs dal 1972 illa sala dal Restorant da la posta gio’l stradun sün gnüts sunats ils tocs “Anna da Tharau”, “A Trun suot igl ischi” e la marcha “San Carlo”. Quist pitschen concertin es stat incurunà da success ed ha dat curaschi da cuntinuar culla lavur.

Fingià in december 1973 ha pudü gnir registrà ün coral per la televisiun. Per quella jada d’eira quai ün evenimaint tuottafat special. Diversas uras han ils musicants stuvü patir fraid aint il sunteri da la baselgia, fin cha’l tun e’l purtret d’eiran finalmaing in chaista. Ün ulteriur evenimaint important es statta la festa da musica districtuala a Müstair, a la quala la società s’ha partecipada sco unica musica da giuvenils. I’ls ons seguaints cur chi nun es plü stat pussibel da tour part a simils arrandschamaints per musicas d’uffants, es la società statta preschainta a divers inscunters e plüssas festas per musicas da giuvenils. Sper tuot quists ingaschamaints ha la musica cun sias producziuns eir adüna imbelli arrandschamaints e festas politicas in cumün. Ella s’ha eir ingaschada sco organisatura da bleras festas ed ha uschea eir in quist reguard pudü contribuir ün servezzan a bön da la cumünanza.

Il dirigent e’ls oters respunsabels han adüna miss pais cha, sper la musica e l’imprender, vegnan cultivadas eir l’amicizcha e la colleghialità. Perquai sun i’l cuors dal temp gnüts organisats eir viadis da divertimaint plü gronds sco per exaimpel in Germania ed in Italia. Eir ils divers chomps da musica han güdà a promover il spiert da cumünanza e’l svilup dals musicants.

Insembel culla musica da giuvenils da Zernez es quella da Ramosch la plü veglia da l’Engiadina. Tanter 15 e 30 scolaras e scolars da la terza fin novavla classa frequaintan in differentas categorias las lecziuns e las prouvas da musica. Üna jada l’eivna vain salvada üna prouva cumünaivla. Sco illa vita da minchadi haja dat eir pro la musica da giuvenils puncts culminants e grond’euforia, però eir crisas chi han pudü gnir superadas be grazcha a l’ingaschamaint instancabel dal fundatur e dirigent da la musica, Mario Oswald.

Dal 1992 ha la musica festagià il giubileum da 20 ons cun üna gronda festa insembel culla musica da giuvenils da Lai e cun tuot quels chi d’eiran stats commembers fin quella jada. Il giubileum da 25 ons es gnü festagià cun ün pa retard in ün rom plü modest, da prümavaira 1998. La partecipaziun a la Festa Federala da musica 2003 a Cuoira sarà statta il punct culminant aint ill’istorgia da la musica da giuvenils.

Cha la musica es insomma gnüda fuondada, ch’ella ha daspö il 1972 grond success, cha dunzainas d’uffants da nos cumün han insomma imprais a sunar ün instrumaint, tuot quai es stat pussibel be grazcha a l’ingaschamaint perserverant ed exemplaric da nos magister Mario Oswald.

La Musica da giuvenils Ramosch exista sainza interrupziun daspö l'on 1972. Dürant quists 4 decennis ha ella dat a fich blers uffants la pussibiltà d’imprender a sunar ün instrumaint e sport ün’occupaziun radschunaivla pel temp liber. Dürant ils ultims ons s’ha la musica prosperada talmaing ch’ella po quintar regularmaing cun ün grond nomer da commembers. Davo la fusiun da las scoulas da Ramosch e Tschlin piglian part eir singuls uffants da Tschlin, Strada e Martina e dafatta da Sent a la musica da giuvenils Ramosch.

Daspö blers ons collavurescha la Musica da giuvenils Ramosch strettamaing culla Scoula da Musica Engiadina Bassa/Val Müstair. Las lecziuns illas differentas categories vegnan salvadas üna jada l’eivna professiunalmaing tras ils magisters da la scoula da musica. Las prouvas cumünaivlas chi han lö üna jada l’eivna, sco eir ils concerts,las festas da musica ed ils arrandschamaints publics sun stattas dürant 40 ons infin dal 2012 suot la bachetta da l’instancabel fundatur e dirigent Mario Oswald.

A partir dal on da musica 2011/2012 ha Jon Flurin Kienz surtut il post da vicedirigent. Jon Flurin Kienz, musicant activ da la Musica Ramosch diriga dürant ün on insembel cun Mario Oswald la musica da giuvenils. Als 22 da gün 2012 ha lura gnü lö la gronda festa da giubileum e da cumgià pel fundatur e dirigent da la musica da giuvenils Ramosch. 40 ons musica da giuvenils Ramosch, 40 ons suot la bachetta da Mario Oswald. Mario Oswald es gnü onurà da l’uniun chantunala da musica dal Grischun per seis gronds merits e seis ingaschamaint extraordinari sco eir onurà da la musica da giuvenils Ramosch e nominà sco dirigent d’onur. Als 22 gün 2012 a las 21.30 ha Mario Oswald diret seis ultim toc cun „sia“ musica da giuvenils Ramosch e surdat la bachetta da dirigent a seis vicedirigent e successur Jon Flurin Kienz.

Daspö l’on da musica 2012/2013 sta la musica da giuvenils Ramosch suot la direcziun cumpetenta dal nouv dirigent Jon Flurin Kienz e dal vicedirigent Nicolo Bass.

Culla fusiun dal 2013 s'han ils duos cumüns da Ramosch e da Tschlin units al cumün da Valsot. Motiv avuonda eir pella musica da giuvenils Ramosch da s'adattar al temp e da's dar üna identità cumünaivla. Uschè ha decis la radunanza generala dal 2014 da müdar il nom ed eir da's preschantar in avegnir in ün nouv "Outfit". Davo passa 40 ons cun grond success strasunan uossa ils tuns da la Musica da giuvenils Ramosch suot il nom "Musica giuvenila Valsot" ed eir in nouva unifuorma moderna e da culur frais-cha.